Wydarzenie zostało zorganizowane przez Federację Regionalnych Związków Gmin i Powiatów RP oraz Stowarzyszenie Gmin i Powiatów Małopolski. Kongres zgromadził specjalistów, przedstawicieli świata polityki, nauki, służb mundurowych oraz wojska.

Główne tematy I Ogólnopolskiego Kongresu „System Obrony Rzeczypospolitej. Bezpieczna Polska i Obywatele”

 Główne tematy tegorocznej edycji obejmowały:

• geopolityczne wyzwania i zagrożenia dla niepodległości Polski w kontekście agresji Rosji na Ukrainę,
• obronę cywilną,
• zarządzanie kryzysowe w sytuacjach powodzi, klęsk żywiołowych i zagrożeń militarnych,
• rolę samorządu terytorialnego w ochronie ludności i obronie cywilnej,
• znaczenie infrastruktury krytycznej, budowli ochronnych, zapewnienia drożności komunikacyjnej i łączności w sytuacjach kryzysowych,
• wojnę hybrydową,
• cyberbezpieczeństwo.

Wnioski z I Ogólnopolskiego Kongresu „System Obrony Rzeczypospolitej. Bezpieczna Polska i Obywatele”

Prezentujemy poniżej wybrane przez nas tezy, wnioski i zapowiedzi przedstawione przez uczestników kongresu:

1. Geopolityczne wyzwania i zagrożenia dla niepodległości Polski. Agresja Rosji na Ukrainę. Odporne państwo.

• Wojna systemowa jest faktem – eksperci są zgodni, że mamy do czynienia z wojną o kształt nowego porządku międzynarodowego.
• Polska jest nieprzygotowana – państwo polskie nie posiada spójnej strategii na wypadek długotrwałego konfliktu i nie jest gotowe na obecną sytuację geopolityczną.
• Zależność od USA – Polska jest mocno uzależniona od Stanów Zjednoczonych zarówno w kwestii bezpieczeństwa, jak i strategii.
• Brak własnej strategii – brakuje spójnej i długofalowej polskiej strategii wojskowej i bezpieczeństwa narodowego.
• Słabe przygotowanie armii – Siły Zbrojne RP wymagają poważnej modernizacji i lepszej organizacji.
• Społeczeństwo gotowe, ale państwo nie – Polacy okazali wielką solidarność z Ukrainą, jednak państwo nie było wystarczająco przygotowane na taką skalę wsparcia.
• Brak przewidywania – zachód nie przewidział w pełni rosyjskiej agresji i zbyt późno zareagował.
• Błędy w modernizacji armii – proces modernizacji Sił Zbrojnych RP jest chaotyczny i nieefektywny w aspekcie logistyki, kupujemy różnego pochodzenia sprzęt, nie zważając na to, że trzeba będzie potem dokupić do niego amunicję itp.
• Zbyt duże zaufanie do sojuszy – zbyt duże poleganie na NATO i USA może prowadzić do zaniedbań własnych zdolności obronnych.
• Brak spójnej polityki obronnej – Polska nie posiada jasno określonego systemu obrony, co utrudnia skuteczną reakcję na zagrożenia.

2. Obrona cywilna, wnioski z doświadczeń Skandynawów i innych państw. Zarządzanie kryzysowe w czasie powodzi, klęsk żywiołowych, zagrożeń militarnych.

• Konieczność kompleksowego podejścia – obrona cywilna wymaga skoordynowanych działań na wszystkich szczeblach administracji, od centralnej po samorządową.
• Ważność szkoleń i świadomości – przeszkolenie obywateli i podnoszenie świadomości zagrożeń hybrydowych jest kluczowe dla skuteczności systemu.
• Rola samorządów – samorządy odgrywają kluczową rolę w realizacji zadań obrony cywilnej, jednak wymagają odpowiedniego wsparcia finansowego i organizacyjnego.
• Infrastruktura ochronna – brakuje odpowiedniej liczby schronów i ukryć, a modernizacja istniejącej infrastruktury jest konieczna.
• Łączność – efektywna łączność jest niezbędna do koordynacji działań ratowniczych.
• Mentalność społeczeństwa – zmiana mentalności Polaków w kierunku większej świadomości zagrożeń i gotowości do działania jest istotnym wyzwaniem.
• Współpraca międzysektorowa – konieczna jest ścisła współpraca między różnymi służbami i instytucjami.
• Finanse – zapewnienie odpowiedniego finansowania jest kluczowe dla realizacji zadań obrony cywilnej.
• Ustawa o obronie cywilnej i ochronie ludności – będzie wymagała regularnych nowelizacji, aby dostosować ją do zmieniających się zagrożeń.
• Liderzy w sytuacjach kryzysowych – brak jasno określonych mechanizmów zarządzania w sytuacjach kryzysowych.
• Zagospodarowanie przestrzenne – należy rozważyć modele fińskie dotyczące budowy schronów i ukryć.
• Szybkość wdrażania – budowa systemu obrony cywilnej wymaga czasu i nie może być przeprowadzona pośpiesznie.
• Współpraca z bankami – w sytuacjach kryzysowych banki mogą odgrywać ważną rolę w dystrybucji środków finansowych.

3. Znaczenie infrastruktury krytycznej, budowli ochronnych, drożności komunikacyjnej i łączności w sytuacji  zagrożenia.

• Infrastruktura krytyczna to fundament bezpieczeństwa państwa – jej uszkodzenie lub zniszczenie może prowadzić do poważnych konsekwencji społecznych, gospodarczych i politycznych.
• Niewystarczające przygotowanie na sytuacje kryzysowe – obecny stan infrastruktury ochronnej w Polsce, zwłaszcza schronów, jest niewystarczający.
• Konieczność modernizacji i rozbudowy infrastruktury krytycznej – szczególnie ważne jest zapewnienie ciągłości działania systemów łączności, energetycznych i transportowych.
• Współpraca różnych służb i instytucji – efektywna ochrona infrastruktury krytycznej wymaga skoordynowanych działań różnych podmiotów.
• Znaczenie technologii – nowoczesne technologie, takie jak systemy łączności satelitarnej czy sztuczna inteligencja, mogą znacząco zwiększyć odporność infrastruktury na zagrożenia.
• Rola samorządów – gminy powinny aktywnie działać na rzecz zwiększenia bezpieczeństwa mieszkańców poprzez inwestycje w infrastrukturę krytyczną i opracowanie planów działania w sytuacjach kryzysowych.
• Finansowanie – zapewnienie odpowiednich środków finansowych na inwestycje w infrastrukturę krytyczną jest kluczowe dla zwiększenia bezpieczeństwa państwa.
• Odporność systemów – konieczne jest budowanie odpornych systemów, które będą w stanie funkcjonować nawet w warunkach ekstremalnych.
• Rola edukacji – społeczeństwo powinno być świadome zagrożeń i przygotowane do działania w sytuacjach kryzysowych.

4. Wojna hybrydowa. Cyberbezpieczeństwo. Przykłady ataków, sposoby reakcji, prewencja.

• Samorządy są miękkim podbrzuszem cyberprzestrzeni – ich podatność na ataki wynika z ograniczeń budżetowych, mniejszej dostępności specjalistów oraz rozproszenia systemów.
• Konieczność inwestycji w cyberbezpieczeństwo – alokacja środków finansowych na działania związane z cyberbezpieczeństwem jest niezbędna. To inwestycja w ochronę danych, infrastruktury i ciągłość działania usług.
• Budowa świadomości wśród pracowników – edukacja pracowników na temat zagrożeń cybernetycznych i zasad bezpieczeństwa jest kluczowa. Nawet najbardziej zaawansowane systemy ochronne mogą okazać się nieskuteczne, jeśli użytkownicy nie są świadomi ryzyka.
• Współpraca z jednostkami centralnymi – samorządy powinny aktywnie współpracować z centralnymi organami odpowiedzialnymi za cyberbezpieczeństwo. To umożliwia dostęp do wiedzy, narzędzi i wsparcia.
• Przygotowanie planów awaryjnych – opracowanie i regularne testowanie planów reagowania na incydenty cybernetyczne jest niezbędne. Dzięki temu samorząd będzie mógł szybko i skutecznie reagować na ataki.
• Współpraca z prywatnym sektorem – partnerstwo z firmami oferującymi usługi w zakresie cyberbezpieczeństwa może wzmocnić odporność samorządów.
• Śledzenie najnowszych zagrożeń – świat cyberbezpieczeństwa dynamicznie się zmienia. Samorządy powinny na bieżąco śledzić najnowsze zagrożenia i dostosowywać swoje działania ochronne.

Podsumowanie kluczowych wniosków z I Ogólnopolskiego Kongresu „System Obrony Rzeczypospolitej. Bezpieczna Polska i Obywatele”

1.Geopolityczne wyzwania:

• • Polska jest nieprzygotowana na długotrwały konflikt i wymaga spójnej strategii bezpieczeństwa.
  • Zbyt duże poleganie na NATO i USA osłabia rozwój własnych zdolności obronnych.
  • Modernizacja armii jest chaotyczna i nieefektywna.

2. Obrona cywilna i zarządzanie kryzysowe:

• • Wymagana jest kompleksowa współpraca między administracją centralną i samorządową.
  • Kluczowe są szkolenia obywateli, rozwój infrastruktury ochronnej oraz efektywna łączność.
  • Samorządy potrzebują wsparcia finansowego i organizacyjnego.

3. Infrastruktura krytyczna:

• • Konieczna jest modernizacja i rozbudowa infrastruktury w zakresie łączności, energetyki i transportu.
  • Nowoczesne technologie, takie jak AI i komunikacja satelitarna, zwiększają odporność systemów.

4. Wojna hybrydowa i cyberbezpieczeństwo:

• • Samorządy są podatne na cyberataki ze względu na ograniczone zasoby.
  • Inwestycje w cyberbezpieczeństwo, edukacja pracowników oraz współpraca z sektorem prywatnym są niezbędne.
  • Regularne testowanie planów awaryjnych poprawia przygotowanie na incydenty.